Έναν πολύτιμο «φάρο» πνευματικής καλλιέργειας και προαγωγής του πολιτισμού αποτελεί η Εκκλησιαστική Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης, η οποία λειτουργεί εδώ κι σχεδόν έξι χρόνια, παρέχοντας πρόσβαση σε ένα εκτεταμένο όσο και σπάνιο αρχειακό υλικό επί πλειάδας θεματικών ενοτήτων.
Η Βιβλιοθήκη ιδρύθηκε, κατόπιν εισήγησης του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη κ. Ευσταθίου, με απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος το 2014, ενώ εγκαινιάσθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015 από τον σεπτό Ποιμενάρχη.
Λειτουργεί ως υπηρεσία Νομικού Προσώπου της ΙΜΜΣ, εξαρτημένη από αυτή, αυτοτελούς διαχειρίσεως και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Το Ίδρυμα έχει ως έδρα την πόλη της Σπάρτης και στεγάζεται σε νεόδμητο κτήριο επί της οδού Λυσάνδρου 3.
Η συλλογή
Η συλλογή των τεκμηρίων είναι πολυθεματική, ταξινομημένη κατά το σύστημα «DEWEY» (Ντιούι) και περιλαμβάνει περισσότερους από 10.000 τίτλους πονημάτων. Η συντριπτική τους πλειονότητα είναι βιβλία από την προσωπική βιβλιοθήκη του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη κ. Ευσταθίου, δωρηθέντα σε αυτόν από τους ίδιους τους συγγραφείς ή από προσφιλή του πρόσωπα. Τα θεολογικά τεκμήρια αποτελούν τον κορμό της, αλλά αξιόλογα είναι και τα λογοτεχνικά, τα ιστορικά, τα κοινωνιολογικά, τα λεξικά.
Μνημειώδη είναι και τα βιβλία που έχουν εκδοθεί, κυρίως, τον 19ο αιώνα. Υπάρχει και ενδιαφέρουσα συλλογή περιοδικών. Εκτός από τα θεολογικά, όπως η «ΕΚΚΛΗΣΙΑ» και ο «ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ», αξιοσημείωτα είναι το «ΑΣΤΥ» των τελευταίων χρόνων του 19ου αιώνα, που εκδιδόταν κάθε Κυριακή και τεύχη από την «ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ», που ανάγεται, επίσης, στην εκπνοή του 19ου αιώνα.
Ο δανεισμός
Η Βιβλιοθήκη είναι δανειστική σύμφωνα με τον εγκεκριμένο ιδρυτικό και εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας της. Έχει τις πόρτες της ανοιχτές για ελεύθερη και ισότιμη χρήση απ’ όλα τα μέλη της τοπικής κοινωνίας, κληρικούς και λαϊκούς ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, εθνικότητας, ηλικίας, φύλου, γλώσσας, κοινωνικής θέσης και εκπαιδευτικού επιπέδου.
Οι στόχοι
Στο πλαίσιο του κεντρικού σκοπού της φιλοδοξεί, και σε συνεργασία με άλλα πολιτιστικά ιδρύματα του τόπου, να λειτουργήσει ως τοπική πύλη στη γνώση και στον πολιτισμό.
Έτσι, στις προτεραιότητές της, κορυφαία θέση καταλαμβάνουν:
• Η συγκέντρωση, καταγραφή, ταξινόμηση, συντήρηση, κατάλληλη έκθεση και διαφύλαξη από κινδύνους φθοράς και απώλειας βιβλίων και εγγράφων με περιεχόμενο εκκλησιαστικό, θεολογικό, φιλολογικό, νομικό, φιλοσοφικό, εκπαιδευτικό, ιστορικό, εθνικό, πολιτιστικό και καλλιτεχνικό.
• Η πλήρωση των πνευματικών αναγκών των κατοίκων της περιοχής και η υποστήριξη του έργου της εκπαιδευτικής κοινότητας, αφού η σημασία της Βιβλιοθήκης, όχι μόνο ως χώρου τοποθέτησης και χρήσης βιβλίων, αλλά και ως πνευματικού ιδρύματος, είναι μεγάλη.
• Η διοργάνωση παρουσιάσεων βιβλίων και εκδηλώσεων με πολιτιστικό, κοινωνικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
• Η πραγματοποίηση και επιμέλεια εκδόσεων.
Η Βιβλιοθήκη απευθύνεται, με την αποθησαυρισμένη πολυσχιδή γνώση της, σε μία ίσως μειονότητα, αλλά με διακριτές ποιότητες, τους βιβλιόφιλους. «Γι’ αυτούς που αναζητούν την αλήθεια -πρωτίστως τη θεολογική- ως απάντηση στη σημερινή εποχή του ηλεκτρονικού κατακλυσμού, το βιβλίο είναι ίσως το μόνο μέσο όπου ορισμένες κατηγορίες πληροφοριών μπορούν να ανευρεθούν, αν και -ομολογουμένως- απαιτείται ιδιαίτερη προσήλωση, υπομονή και επιμονή για την ανακάλυψή τους και τον συσχετισμό τους», επισημαίνει η ΙΜΜΣ.
Αποβλέπει, τέλος, «με τον προκείμενο πνευματικό πυλώνα να διεγείρει στην ψυχή κάθε φιλομαθή αναγνώστη τα μοναδικά συναισθήματα που τον κατακλύζουν, όταν πρωτοξεφυλλίζει ένα βιβλίο, όταν παρατηρεί το εξώφυλλο και πρωτοδιαβάζει το οπισθόφυλλο, όταν επανέρχεται σ’ ένα συγκεκριμένο χωρίο, όταν υπογραμμίζει ανάμεσα στις γραμμές του βιβλίου κάτι που του έκανε εντύπωση», όπως διευκρινίζει η Μητρόπολη Μονεμβασίας & Σπάρτης.
Παρουσίαση στη συνάντηση
Εκκλησιαστικών και Θεολογικών Βιβλιοθηκών
Στη δεύτερη διαδικτυακή συνάντηση εργασίας Εκκλησιαστικών και Θεολογικών Βιβλιοθηκών συμμετείχε τη Δευτέρα 7 Ιουνίου, αντιπροσωπεία της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης (ΙΜΜΣ). Στη διοργάνωση συμμετείχαν εκπρόσωποι βιβλιοθηκών από Μητροπόλεις, ιερές μονές, εκκλησιαστικούς οργανισμούς και ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας και της Κύπρου.
Εγκάρδιους χαιρετισμούς απηύθυναν ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, διευθυντής του Διορθοδόξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο οποίος και ανέγνωσε το σχετικό μήνυμα του μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, καθώς και ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αραβισσού κ. Κασσιανός, καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης.
Έπειτα, οι συμμετέχοντες συγκρότησαν δύο ομάδες εργασίας. Με τον τρόπο αυτόν δόθηκε η δυνατότητα να αναδειχθούν και να συζητηθούν πολλά ζητήματα που σχετίζονται με την αποστολή και το πολλαπλώς κοινωφελές έργο των εν λόγω πολιτιστικών κυττάρων.
Η α΄ ομάδα εργασίας καταπιάστηκε με θέματα που αφορούν τις βασικές βιβλιοθηκονομικές εργασίες. Στο πλαίσιο αυτό οι εκπρόσωποι, μεταξύ των ποικίλων θεμάτων, ανέδειξαν και προβλήματα που σχετίζονται με την επεξεργασία του υλικού και τις υλικοτεχνικές υποδομές. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν περιεκτικά και βιβλιοθηκονομικά εργαλεία που έχουν αναπτύξει, προκειμένου να διευκολυνθούν στο έργο τους.
Η β΄ ομάδα εργασίας κάλυψε θέματα συντήρησης, ψηφιοποίησης, εκπαίδευσης και καταγραφής προβλημάτων. Οι συμμετέχοντες συζήτησαν ζητήματα όπως τα πνευματικά δικαιώματα, η ψηφιοποίηση, η χρηματοδότηση, η επικοινωνία και η χαρτογράφηση των βιβλιοθηκών.
Στην παρέμβασή του, ο εκπρόσωπος της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης, παρουσίασε αδρομερώς το αρχείο χειρογράφων Βασιλείου Καμαρινού, τονίζοντας την ανάγκη ανάδειξης και αξιοποίησής του προς όφελος κάθε ενδιαφερόμενου ερευνητή. Ο αείμνηστος διδάσκαλος και ευεργέτης της τοπικής Εκκλησίας(1918-2012) καταγόταν από τον Άγιο Δημήτριο Ζάρακος Λακωνίας. Με αξιοθαύμαστο ζήλο και με τρόπο συστηματικό και αναλυτικό αποδελτίωσε χιλιάδες βιβλιογραφικούς τίτλους. Σε πολλά λήμματα δεν περιορίζεται στην παράθεση βιβλιογραφίας, αλλά έχει αντιγράψει πολυσχιδείς πληροφορίες π.χ. επιστολές προσωπικοτήτων, βιογραφικά στοιχεία κλπ ή έχει επισυνάψει συναφή αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών. Τους αντίστοιχους καταλόγους αποθησαύρισε κατά θεματικές ενότητες σε περισσότερους από 70 φακέλους και τετράδια. Έτσι, ο μελετητής μπορεί να ενημερωθεί ενδελεχώς για βιβλιογραφία και να αντλήσει δυσεύρετες πληροφορίες που αφορούν τον βίο και το έργο προσωπικοτήτων λιγότερο ή περισσότερο γνωστών, την ιστορία, τη λογοτεχνία, την Εκκλησία κ.α. Τα χειρόγραφα αυτά, ο ευπατρίδης Βασίλειος Καμαρινός δώρισε προσωπικά στον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Ευστάθιο με την παράκληση να αξιοποιηθούν.
Η β΄ διαδικτυακή συνάντηση περατώθηκε, αφού τονίστηκε, για ακόμη μία φορά, η σημασία της ύπαρξης του υφιστάμενου δικτύου συνεργασίας των εκκλησιαστικών και θεολογικών βιβλιοθηκών και η δυνατότητα συμβολής του στην κοινή αντιμετώπιση των ποικίλων προκλήσεων.
