Με τις ψήφους της ΝΔ πέρασε την προηγούμενη εβδομάδα το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών για την «Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων…».
Στην αιχμή των αλλαγών του τρόπου διακυβέρνησης των ΟΤΑ, έχει βρεθεί η πρόβλεψη ότι οι αντιδήμαρχοι θα ορίζονται αποκλειστικά από την παράταξη του δημάρχου. Περαιτέρω, λύονται αυτοδικαίως στις 31 Δεκεμβρίου 2023 τα δημοτικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και οι Κοινωφελείς Επιχειρήσεις, ενώ οι Σχολικές Επιτροπές των δήμων καταργούνται αυτοδικαίως στις 29 Ιουνίου 2024. Επιπλέον, καταργούνται οι Οικονομικές Επιτροπές και οι Επιτροπές Ποιότητας Ζωής, οι αρμοδιότητες των οποίων μεταβιβάζονται στις Δημοτικές Επιτροπές.
Εξάλλου, η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα επιμείνει στο νέο σύστημα, προκειμένου να αποτρέψει φαινόμενα συναλλαγής, μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών.
Όλες οι αλλαγές
Το νομοσχέδιο, με τις διατάξεις του, μεταξύ άλλων:
- Επαναφέρει τον ορισμό των αντιδημάρχων αποκλειστικά από την παράταξη του δημάρχου.
- Προβλέπει τη δυνατότητα ανάκλησης του ορισμού των αντιδημάρχων από τον δήμαρχο οποτεδήποτε.
- Τροποποιεί τη διαδικασία ανάδειξης του προεδρείου του δημοτικού συμβουλίου. Για κάθε θέση του προεδρείου, πλέον υποδεικνύεται ένας υποψήφιος από τον επικεφαλής κάθε παράταξης, στον οποίο δίδεται η εξουσία να αποφασίσει, λαμβάνοντας υπόψη τη σύνθεση της παράταξής του. Η ψηφοφορία καθίσταται φανερή.
- Προβλέπει ότι δεν είναι δυνατή η διαγραφή του επικεφαλής μιας δημοτικής παράταξης από τα μέλη της, με το σκεπτικό ότι -ως αρχηγός του συνδυασμού που πλειοψήφησε- διαθέτει την άμεση λαϊκή νομιμοποίηση για την εφαρμογή του προγράμματος που εξήγγειλε, το οποίο και «εγκρίθηκε» από την τοπική κοινωνία διά της ψήφου.
- Προβλέπει ότι δημοτικός σύμβουλος που ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε χάνει και τη θέση που κατείχε, λόγω της ιδιότητας του συμβούλου δημοτικής παράταξης, σε πάσης φύσης συλλογικά όργανα, επιτροπές και συμβούλια. Έτσι, δεν μπορεί να παραμείνει ή να οριστεί αντιδήμαρχος ως λογικό απότοκο της εφαρμογής πλειοψηφικού συστήματος.
- Περιορίζει την υποχρεωτική δια ζώσης διεξαγωγή της συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου σε μία φορά τον μήνα, καθώς όπως επισημαίνεται, η εμπειρία της πανδημίας του κορωνοϊού κατέδειξε ότι τα σύγχρονα μέσα τηλεδιάσκεψης διευκολύνουν τη διεξαγωγή συνεδριάσεων εξ αποστάσεως.
- Απαλείφει την υποχρέωση ενημέρωσης των μελών του δημοτικού συμβουλίου με φυσικό τρόπο, καθώς η ηλεκτρονική ενημέρωση πλέον έχει καταστεί συνήθης πρακτική που διευκολύνει την άμεση ενημέρωση τους. Συμπληρωματικά, ορίζει υποχρεωτική ελάχιστη προθεσμία 2 ημερών για την ενημέρωση των μελών για τα θέματα των συνεδριάσεων του συμβουλίου, προκειμένου να έχουν ικανό χρόνο ενημέρωσης και προετοιμασίας.
- Ορίζει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του δημοτικού συμβουλίου ως προϋπόθεση για την έγκριση της συζήτησης κατεπειγόντων ή εκτός ημερησίας διάταξης θεμάτων.
- Διευκρινίζει ότι το δικαίωμα ψήφου προέδρων δημοτικών κοινοτήτων στα δημοτικά συμβούλια ασκείται επί θεμάτων που αφορούν αποκλειστικά τις δημοτικές κοινότητες που εκπροσωπούν.
- Εισάγει ειδική -μη αποφασιστικού χαρακτήρα- διμηνιαία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου για τον έλεγχο των πεπραγμένων της δημοτικής αρχής. Σε αυτή τη συνεδρίαση γίνεται συζήτηση για έως 10 θέματα που θέτουν οι σύμβουλοι εγκαίρως και απαντάει ο εκπρόσωπος της δημοτικής αρχής.
- Καταργεί την Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, στη θέση των οποίων λειτουργεί εφεξής η Δημοτική Επιτροπή.
- Καθιερώνει δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων.
Στόχος είναι η δημόσια απεικόνιση κρίσιμων δεδομένων των δήμων και των περιφερειών, βασισμένων σε διεθνή πρότυπα. Με τον τρόπο αυτό, ο πολίτης θα μπορεί να βλέπει σε ένα κεντρικό σημείο, κρίσιμα δεδομένα για τη λειτουργία των ΟΤΑ και να συγκρίνει τις επιδόσεις τους.
Επιπλέον, από 1η Ιανουαρίου 2024 περνά στους δήμους η αρμοδιότητα της καθαριότητας, αποκλειστικά για την αποκομιδή σκουπιδιών στο οδικό δίκτυο, στις παράπλευρες οδούς αυτού, στις νησίδες, στις υπόγειες διαβάσεις και τα πρανή τους, κατά το τμήμα που διέρχεται εντός των ορίων τους.
Η διάδοχη κατάσταση
για ΝΠ και Σχολικές Επιτροπές
Σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νόμου, από 1η Ιανουαρίου αναμένεται να καταργηθούν και τα Νομικά Πρόσωπα των δήμων, καθώς και οι Κοινωφελείς Επιχειρήσεις.
Ακόμα, οι Σχολικές Επιτροπές θα καταργηθούν με τη λήξη του τρέχοντος σχολικού έτους και συγκεκριμένα την 29η Ιουνίου 2024. Εξαιρούνται οι δήμοι στους οποίους λειτουργούν συνολικά περισσότερες από 100 σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αυτό σημαίνει ότι στον Δήμο Σπάρτης, όπως και στους υπόλοιπους λακωνικούς δήμους, που ο αριθμός των μονάδων είναι κατά πολύ χαμηλότερος αναφορικά με το όριο που προβλέπει ο νομοθέτης, οι Επιτροπές θα αποτελέσουν παρελθόν.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα χρηματικά ποσά για ένα σχολείο για θέρμανση ή για βελτίωση ενός σχολικού κτιρίου θα τα διαχειρίζεται ο δήμος κεντρικά και όχι οι σχολικές επιτροπές. Δηλαδή, τα έξοδα για πετρέλαιο, για επισκευές και συντήρηση κλπ θα προβλέπονται εφεξής στον Ενιαίο Δημοτικό Προϋπολογισμό.
Πάντως, άτομα που γνωρίζουν σε βάθος τη δραστηριότητα και το έργο των Σχολικών Επιτροπών, εξέφρασαν στον «ΛΤ» τον προβληματισμό τους αναφορικά με τις επερχόμενες ανακατατάξεις. Κι αυτό, καθώς θεωρούν ότι με το νέο καθεστώς τα πολυσύνθετα θέματα που διαχειρίζονται οι επιτροπές όσον αφορά τις σχολικές μονάδες, ενδεχομένως επιβαρύνουν τον δημοτικό μηχανισμό με καθήκοντα που -είτε λόγω έλλειψης προσωπικού είτε περιορισμένων πόρων- ενδεχομένως δυσκολευτούν να επιτελέσουν, τουλάχιστον στην πρώτη περίοδο.
Ο «αστερίσκος» για διατήρηση ΝΠ
Ο νομοθέτης έχει, εντούτοις, προβλέψει την εξαίρεση κατάργησης Νομικών Προσώπων και Κοινωφελών Επιχειρήσεων, των οποίων η δραστηριότητα από πλευράς εξειδικευμένου αντικειμένου, απόδοσης έργου ευρύτερης αναγνώρισης, δικαιολογεί τη συνέχεια της λειτουργίας τους. Για την παραπάνω απόφαση απαιτείται αίτηση του οικείου δημοτικού συμβουλίου, που υποβάλλεται αποκλειστικά έως και την 15η Νοεμβρίου 2023 στο Υπουργείο Εσωτερικών και συνοδεύεται από τεκμηριωμένη αιτιολόγηση με ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία ως προς τη διαπίστωση του έργου τους. Πλέον, απομένει να φανεί εάν οι διοικήσεις των δήμων της Λακωνίας εξετάσουν το ενδεχόμενο εισήγησης για διατήρηση των ΝΠ και Κοινωφελών Επιχειρήσεων τους. Βέβαια, πρέπει να αποσαφηνιστεί εάν απαιτείται συνεννόηση των εν ενεργεία αρχών με εκείνες που θα αναλάβουν καθήκοντα από 1η Ιανουαρίου 2024, στις περιπτώσεις εκείνες που προκύψει αλλαγή «σκυτάλης».
Οι εξαιρέσεις
Στον αντίποδα, από τις διατάξεις περί κατάργησης των δημοτικών ΝΠΔΔ δεν θίγονται:
- τα δημοτικά ιδρύματα, ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των ΟΤΑ α΄ βαθμού.
- οι Σύνδεσμοι Δήμων, ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των ΟΤΑ α΄ βαθμού.
- οι Σύνδεσμοι με μέλη τους νεοσύστατους με το άρθρο 154 του ν. 4600/2019 (Α΄ 43) δήμους, που συστήθηκαν αυτοδικαίως ως ΝΠΔΔ με τις διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 2 του ν. 4600/2019 και λειτουργούν σύμφωνα με τα άρθρα 245 έως 250 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006).
