Στον κατάλογο των «Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης» εντάχθηκε, το περασμένο καλοκαίρι, η υπεραιωνόβια ελιά της Απιδέας του Δήμου Ευρώτα, κατόπιν απόφασης του επιθεωρητή Εφαρμογής Δασικής Πολιτικής Πελοποννήσου Δυτικής Ελλάδας & Ιονίου (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας). Το παραγωγικό αυτό δέντρο ανήκει στην ιδιοκτησία του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου και βρίσκεται εντός οικισμού, ανάμεσα στην αρχαία κωμόπολη της Απιδιάς (παλαιά) και τον καρόδρομο που συνέδεε την ακτή της Κοκκινιάς (Ακραία) με το Γεράκι (Γερόνθραι).
Σήμερα, ο Παναγιώτης Λαλούσης, ο οποίος πρωτοστάτησε στο όλο εγχείρημα που ευοδώθηκε με επιτυχία, προχωρά σε μια απίστευτη αποκάλυψη που αφορά την παραγωγική δυναμική της υπεραιωνόβιας Μυρτολιάς της Απιδέας, που φύεται σε υψόμετρο 235 μέτρων: «Κατά το μάζεμα της ελιάς, συλλέχθηκαν 94 κιλά ελαιόκαρπου και παρήχθησαν 16,8 κιλά ελαιόλαδο, (5,6/1)», σημειώνει χαρακτηριστικά. Και όχι μόνο αυτό. Σύμφωνα με την ανάλυση δείγματος ελαίου και τους κανονισμούς για την προστασία της ποιότητας του ελαιολάδου και των καταναλωτών, «το λάδι της κατατάσσεται στην ανώτατη κατηγορία ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (Premium Extra Virgin Olive Oil), με εξαιρετικά «φυσικοχημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά», προσθέτει ο κ. Λαλούσης. Ας σημειωθεί πως το λάδι της ελιάς, θα διατεθεί δωρεάν στους εκπροσώπους θεσμικών φορέων που θα παραστούν σε εκδήλωση, το ερχόμενο καλοκαίρι, για τον χαρακτηρισμό της ελιάς και την ένταξή της στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης.
Στο λιομάζωμα
Αναφερόμενος στην προσπάθεια αξιοποίησης του ελαιόδεντρου, ο Π. Λαλούσης περιγράφει: «Κατά το μάζεμα της ελιάς, συλλέχθηκαν 94 κιλά ελαιόκαρπου και παρήχθησαν 16,8 κιλά ελαιόλαδο, (5,6/1). Ο χρόνος μεσολάβησης από την ολοκλήρωση της συγκομιδής μέχρι την ελαιοποίηση, ήταν 26 ώρες. Λόγω παρατεταμένης ανομβρίας και διαρκούς καύσωνα υπήρξε μικροκαρπία και σε συνδυασμό με την απουσία καρδιόξυλου στον κορμό του δέντρου, υποβοηθήθηκε με μικρή ποσότητα νερού (ξερική με ίχνη αφυδάτωμένου καρπού από τα τέλη Σεπτεμβρίου). Τον Δεκέμβριο του 2023, για βασική λίπανση έγινε χρήση ισορροπημένου λιπάσματος, καθώς δεν υπήρχαν στοιχεία ανάλυσης εδάφους ή φυλλοδιαγνωστικής. Ακολούθησε χρήση χαλκούχου σκευάσματος και την περίοδο της ανθοφορίας-καρπόδεσης, έγινε εφαρμογή διαφυλλικής λίπανσης. Το βασικό βήμα για την σωστή σίτιση του δέντρου ολοκληρώθηκε πριν λίγες ημέρες και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων απεστάλησαν στην Επιθεώρηση Εφαρμογής Δασικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προκειμένου οι λιγοστές ανισορροπίες των θρεπτικών στοιχείων που αναδείχθηκαν, να αξιολογηθούν από τους αρμόδιους. Εκείνοι, θα υποδείξουν την ποσότητα άρδευσης που χρειάζεται και θα επισημάνουν ό,τι έχει να κάνει με την θεραπεία του κορμού, την ισορροπία του φορτίου, το κλάδεμα και τον ψεκασμό του δέντρου».
Ανάλυση δείγματος ελαίου
με εξαιρετικές προδιαγραφές
Ο ίδιος επισημαίνει ότι, «σύμφωνα με την ανάλυση δείγματος ελαίου και τους κανονισμούς για την προστασία της ποιότητας του ελαιολάδου και των καταναλωτών, το λάδι της κατατάσσεται στην ανώτατη κατηγορία ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (Premium Extra Virgin Olive Oil), με τα φυσικοχημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του, να έχουν ως εξής:
- Οξύτητα: 0,23
- Αριθμός Υπεροξειδίων: 3,20
- Κ 232: 1,559
- Κ 268: 0,119
- Δ.Κ: –0,005
- Πολυφαινόλες: 550
- Βιταμίνη Ε (α - τοκοφερόλη): 446
- Φρουτώδες: 4,3
- Πικάντικο: 3,4
- Πικρό: 3,6
- Ελαττώματα: Ø»
Επιπλέον, τονίζει πως «δικαίως λοιπόν το λάδι από την υπεραιωνόβια ελιά της Απιδέας καθίσταται ανεκτίμητο προϊόν, καθώς φέρει προδιαγραφές ισχυρισμού υγείας (EFSA) και σύμφωνα με τη γνώμη των ειδικών, ένα άριστο ελαιόλαδο πρέπει να πληροί τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω 6 κριτήρια:
- Οξύτητα < 0.3
- Αριθμός Υπεροξειδίων < 8
- Πολυφαινόλες > 250
- Στην κλίμακα της γευσιγνωσίας παίρνει: για το Φρουτώδες > 3.0, για το Πικάντικο > 2.0 και για το Πικρό > 2.0. Ακόμη και η πιο σημαντική δραστική μορφή της Βιταμίνης Ε, ξεπερνά κατά πολύ την μέγιστη τιμή των 300 ppm».
«Μπορεί να αντιμετωπίσει
την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής»
Ολοκληρώνοντας την ενημέρωση της παραγωγικής δυναμικής του Μνημείου της Φύσης, ο Π. Λαλούσης προχωρά σε σημαντικές, για τη συγκυρία, επισημάνσεις: «Η ποικιλία της Μυρτολιάς είναι ένας γενετικός πόρος με πολλαπλή σημασία για την κοινωνική και οικονομική ζωή της περιοχής. Συμπεριλαμβάνεται στις ποικιλίες εκείνων των αιωνόβιων δέντρων που επιβίωσαν από ακραία καιρικά φαινόμενα μεγάλης διάρκειας -πλημμύρες, χιόνια, παγετούς, καύσωνες- και φέρουν το γονιδίωμα της προγονικής άγριας ελιάς, που μπορεί να αντιμετωπίσει την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής. Έχοντας κατά νου την ηλικία της ελιάς, διαπιστώνουμε ότι η περιμετρική σπηλαίωση του κορμού δεν επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη και παραγωγή του δέντρου, η οποία συνεχίζεται από τις νεότερες στοιβάδες κυττάρων που βρίσκονται κάτω από τον φλοιό (κάμβριο), συντελεί όμως στην θραύση του και εκεί χρήζει ιδιαίτερης φροντίδας. Συγκρίνοντας τα παραπάνω αποτελέσματα με αναλύσεις λαδιού από δεξαμενές ελαιοτριβείων ή ακόμη με βραβευμένα έλαια που έχουν υποστεί νόμιμες προσμίξεις, πιθανόν να προβληματίσει και ίσως βοηθήσει να δούμε με περισσότερη ζεστασιά τις παλιές ελληνικές ποικιλίες, που κουβαλούν στις πλάτες τους αιώνες ζωής».
Η σκυτάλη στις επόμενες γενιές
Ο Π. Λαλούσης υπογραμμίζει επίσης ότι «κύριο μέλημα της όλης διαδικασίας ήταν η σωστή θρέψη του δέντρου, προκειμένου να το φροντίσουμε για να το κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές». Όσο για το λάδι της ελιάς, ο ίδιος επισημαίνει ότι «θα διατεθεί δωρεάν στους εκπροσώπους θεσμικών φορέων που θα παραστούν στην εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο καλοκαίρι, για τον χαρακτηρισμό της ελιάς ως Μνημείο της Φύσης και την ένταξή της στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης».
Τέλος, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο Απιδέας και ο Π. Λαλούσης προσωπικά, ευχαριστούν «όσους βοήθησαν στη συλλογή και έκθλιψη του καρπού της ελιάς, στην εμφιάλωση του ελαιολάδου και στις εργαστηριακές αναλύσεις».
