Όλα τα ‘χε μες τα χρόνια η απαξιωμένη και περιφρονημένη αρχαία Πελλάνα, οι κάθε λογής επιτήδειοι που λυμαίνονται τον τόπο τής έλειπαν. Προ ημερών, στο εγκαταλελειμμένο και αφύλακτο μνημείο και κάτω από τις… ανύπαρκτες «μύτες», άγνωστοι βεβήλωσαν τον χώρο, αφαιρώντας τον χαλκό από το στέγαστρο που είχε τοποθετηθεί για την προστασία του βασιλικού τάφου. Ως γνωστόν και σύμφωνα με την έρευνα και τη μελέτη του ανασκαφέα της Πελλάνας, Καθηγητή Αρχαιολογίας, Θεόδωρου Σπυρόπουλου, το μνημείο είναι μυκηναϊκής περιόδου και πιθανολογείται ότι ανήκει στον Μενέλαο και την Ωραία Ελένη.
Το βάρος της κατασκευής που έκανε «φτερά» αγγίζει τους 1,2 τόνους, επομένως εικάζεται πως οι δράστες είχαν πλάνο, την κατάλληλη τεχνογνωσία και εξοπλισμό για να φέρουν σε πέρας την «αποστολή» τους.
«Απαλλοτρίωση» χιλιάδων ευρώ
Προφανώς, οι υπαίτιοι έκαναν τη «δουλειά» ανενόχλητοι, διευκολυμένοι από το ερημικό και απομονωμένο της τοποθεσίας. Άλλωστε, από το σημείο περνούν ελάχιστοι άνθρωποι και μόνο όσοι χρησιμοποιούν τον -παράπλευρο του μνημείου- τοπικό δρόμο που συνδέει την Πελλάνα με τις Κολλίνες ή για να μεταβούν σε αγροκτήματα και κτηνοτροφικές μονάδες.
«Ελπίζω κάποια ΜΚΟ, κάποιος εισαγγελέας, ν΄ ασχοληθεί με το θέμα», τόνισε ο καταφανώς απογοητευμένος και ενοχλημένος, Χρήστος Περδίκης από την Πελλάνα, ο οποίος γνωστοποίησε το περιστατικό της κλοπής.
Η δε ζημιά που προκλήθηκε, όπως πληροφορείται ο «ΛΤ», προσεγγίζει -κατ’ εκτίμηση- τις 15.000 ευρώ, ποσό αρκετά υψηλό και εκφράζονται έντονες αμφιβολίες εάν το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού είναι διατεθειμένο να διαθέσει χρήματα για την αποκατάσταση. Από τη στιγμή, μάλιστα, που τα τελευταία χρόνια στον φάκελο «Πελλάνα» επικρατεί «νηνεμία» ως και αδράνεια, παρά τις εξαγγελίες των τελευταίων ετών, όπως θα διαβάσετε παρακάτω.
Εκτός των άλλων, όπως υποστηρίζουν πηγές, στο εγχείρημα της αρπαγής των χάλκινων στοιχείων της οροφής, οι δράστες φαίνεται ότι επιδόθηκαν σε ριψοκίνδυνες… ακροβασίες. Μάλιστα, ένα κομμάτι του σκελετού έσπασε και θα μπορούσαν να βρεθούν στο κενό από μεγάλο ύψος.
Εκείνο που εντείνει την οργή και αγανάκτηση και προκαλεί αρκετά ερωτηματικά, είναι το γεγονός ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στο στόχαστρο συμμοριών και παραβατικών ομάδων. Πριν από μερικά χρόνια, είχε γίνει απόπειρα σύλησης του βασιλικού τάφου στον αρχαιολογικό χώρο, ο οποίος όπως και σήμερα παρέμενε ερμητικά κλειστός και εξαθλιωμένος.
Ό,τι... απέμεινε από το στέγαστρο στην αρχαία Πελλάνα
«Θα πρέπει επιτέλους η Πολιτεία
να λάβει δραστικά μέτρα»
Από την πλευρά του, ο Νίκος Μπακής, στενός συνεργάτης του Καθηγητή Σπυρόπουλου, ο οποίος εδώ και δεκαετίες αγωνίζεται -εις μάτην- μαζί με άλλους κατοίκους για την «αναγέννηση» και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης των κτημάτων του Βασιλικού νεκροταφείου της Πελλάνας. Σε δήλωσή του για το συμβάν αναφέρει: «Πριν λίγες ημέρες η Ομηρική Λακεδαίμονα (αρχαία Πελλάνα), έπεσε για μία ακόμη φορά θύμα αρχαιοκαπηλίας». Όπως ισχυρίζεται, «είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι αυτό έγινε από τους γνωστούς αγνώστους πλέον Ρομά. Αυτή τη φορά δεν έγινε απόπειρα σύλησης του μπαζωμένου μυκηναϊκού τάφου όπως συνέβη το 2013, αλλά η παράνομη αφαίρεση του χαλκού από την στέγη του επιβλητικού Βασιλικού τάφου του Μενέλαου και της Ωραίας Ελένης. Η οποία, όλα αυτά τα χρόνια, προστάτευε το μνημείο από τη βροχή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα». Καταλήγοντας, ο Ν. Μπακής τονίζει: «Θα πρέπει επιτέλους η ελληνική Πολιτεία να λάβει δραστικά μέτρα για την αποκατάσταση των ζημιών και την παραδειγματική τιμωρία αυτών των κακοποιών στοιχείων μια για πάντα».
Εξαγγελίες που «κόλλησαν»;
Στο πρόσφατο παρελθόν, παρά την ανακίνηση του θέματος της Πελλάνας, από τοπικούς φορείς όπως ο βουλευτής Θανάσης Δαβάκης και την απόκριση της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, λίγα έχουν συντελεστεί στην πράξη στην προοπτική ανάκαμψης. Ήταν Αύγουστος του 2020, όταν δημοσιοποιήθηκε ένας επικαιροποιημένος «οδικός χάρτης» για βήματα και έργα που θα έβγαζαν σταδιακά το μνημείο στο «φως». Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι έχουν μείνει «ασκήσεις επί χάρτου».
Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 2022, από το Υπουργείο Πολιτισμού έγινε γνωστό πως ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας συμπεριλήφθηκε στις «Πολιτιστικές Διαδρομές σε Εμβληματικούς Αρχαιολογικούς Χώρους και Μνημεία», με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Στον χώρο του Μυκηναϊκού νεκροταφείου θολωτών τάφων, και σε στενή συνεργασία της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, προγραμματιζόταν να υλοποιηθούν έργα ευπρεπισμού και ανάδειξης μικρής κλίμακας (πχ καθαρισμοί, αποψιλώσεις, διαμορφώσεις, βελτίωση μονοπατιών, περιφράξεις), πινακίδες σήμανσης και ενημέρωσης, παραγωγή ενημερωτικού υλικού, δράσεις ενημέρωσης κοινού.
Εντούτοις, έκτοτε και ενώ έχουν μεσολαβήσει σχεδόν 46 και 19 μήνες, αντίστοιχα, ελάχιστα ως μηδαμινά έχουν συντελεστεί τουλάχιστον στο προσκήνιο, καθώς επίσημα τηρείται «σιγή ασυρμάτου».
22 χρόνια καταχωνιασμένης ανυποληψίας
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως λείψανα κατοίκησης και νεκροταφείο Πρωτοελλαδικών Xρόνων, επιβλητικό μυκηναϊκό ανακτορικό συγκρότημα με κυκλώπειο τείχος, τάφο των Πρώιμων Μυκηναϊκών Χρόνων (περί το 1500 πΧ., θολωτούς λαξευτούς τάφους Mυκηναϊκών Xρόνων, τμήμα οικισμού Mυκηναϊκών και Eλληνιστικών Xρόνων, λείψανα τείχους Eλληνιστικών Xρόνων, άφθονη κεραμική και ειδώλια, κατάλοιπα της Φραγκοκρατίας. Πρόκειται για μερικά από τα σπουδαιότερα ευρήματα πολιτιστικής κληρονομιάς του 21ου αιώνα στην αρχαία πόλη της Λακεδαίμονος, που ανακάλυψε ο Καθηγητής Θεόδωρος Σπυρόπουλος, τα οποία εκτός από το γεγονός ότι παραμένουν μη επισκέψιμα, βρίσκονται στο έλεος των καιρικών φαινομένων, αλλά και στις βλέψεις επίδοξων τυμβωρύχων.
Τον Μάιο του 2002, με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ο τάφος μπαζώθηκε με χαλίκι, με την αιτιολογία της προστασίας από τη διάβρωση και τη σύληση. Όπως ισχυριζόταν εκείνη την περίοδο το Υπουργείο Πολιτισμού, η παρέμβαση αυτή θα είχε διάρκεια… δύο μηνών μέχρι να επέλθει η θωράκιση του μνημείου. Όμως, και σε αυτή την περίπτωση αποδείχθηκε περίτρανα η ρήση «ουδέν μονιμότερου του προσωρινού».
Μερικά χρόνια αργότερα ακολούθησε ψηφοφορία στο ΚΑΣ για το μέλλον της ανασκαφής, όμως το ισόψηφο αποτέλεσμα στο συμβούλιο, έριξε το «γάντι» στον πρώην πρωθυπουργό και τότε υπουργό Πολιτισμού, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ο πρώην πρωθυπουργός ψήφισε υπέρ της συνέχισης της ανασκαφής, όμως κατά παράβαση της απόφασης οι διαδικασίες παρέμειναν «παγωμένες».
Στο διάβα των δύο και πλέον δεκαετιών και παρά τις διαρκείς αντιδράσεις και πιέσεις από κοινωνία και φορείς, τα λαμπρά ευρήματα παραμένουν «καταχωνιασμένα» στη βουβή αλλοίωση και την ανυποληψία. Μπορεί ο αρχαιολογικός χώρος να έχει καταστεί παροδικά επισκέψιμος κατά περιόδους, ωστόσο δεν υπάρχει σταθερό καθεστώς λειτουργίας και το «λουκέτο» επιστρέφει.
φωτο: Χρήστος Περδίκης (FB)
